1. Khái niệm về cong
vẹo cột sống
Cột sống có vai trò hết sức
quan trọng trong mọi hoạt động sống của con người. Nó tạo thành bộ khung nâng
đỡ cơ thể, tạo cho con người có dáng đứng thẳng, bảo vệ tủy sống và các cơ quan
nội tạng trong cơ thể.
Cong vẹo cột
sống (biến dạng cột sống) là tình trạng cột sống bị uốn cong về bên trái hoặc
bên phải (vẹo cột sống) hoặc bị cong quá mức về phía trước hay phía sau, do đó
không còn giữ được các đoạn cong sinh lý như bình thường (cong cột sống).
2.Phát hiện sớm cong vẹo cột sống
Cong vẹo cột sống là bệnh có thể khám sàng lọc bằng những kỹ thuật
đơn giản và dễ thực hiện sau:
*Phát hiện vẹo cột sống:
- Cho học sinh cởi bớt quần áo, làm
sao phần thân và hai chân để hở, tháo bỏ giầy dép, đứng thẳng, hai gót
chân chụm vào nhau.
- Người khám quan sát hai bờ vai,
hai mỏm xương bả vai, mào chậu. Trong trường hợp bị vẹo cột sống, người khám có
thể nhìn thấy những bất thường như: vai cao vai thấp, hai vai dốc không đều;
Xương bả vai nhô ra, bên cao bên thấp, khoảng cách từ 2 mỏm xương bả vai đến
gai đốt sống không bằng nhau; Hai mào chậu không cân đối, bên thấp bên cao.
Trường hợp này có thể do chân dài chân ngắn, dẫn đến lệch trọng tâm cơ thể và
vẹo cột sống do tư thế; Cho học sinh cúi xuống, người khám dùng ngón tay
miết dọc theo các gai đốt sống hoặc dùng bút, thỏi son đánh dấu các gai đốt
sống. Sau đó cho học sinh đứng thẳng, quan sát các điểm đánh dấu. Trong trường
hợp bị vẹo cột sống, các đốt sống ít nhiều bị xoay vặn làm cho các gai đốt sống
bị lệch, các điểm đánh dấu không nằm trên một đường thẳng, mà bị lệch sang phải
hoặc sang trái.
*Phát hiện cong cột
sống:
- Người khám quan sát tư thế đứng
bình thường của học sinh từ trái qua phải hoặc từ phài qua trái. Nếu bình
thường, tư thế học sinh ngay ngắn, thân người được giữ thẳng, đầu ngẩng, hai bờ
vai cân đối, bụng hơi căng, chân thẳng. Nếu bị gù thì lưng học sinh tròn, vai
thấp, bụng nhô, đầu ngả ra phía trước.Nếu bị ưỡn, phần trên của thân hơi ngả về
phía sau, bụng xệ.Nếu bị so vai, đầu ngả về phía trước, hai vai chùng
xuống.
- Khi phát hiện có những dấu hiệu bất thường,
hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế khám chẩn đoán xác định và được tư vấn về các
biện pháp dự phòng và điều trị kịp thời.
3. Điều trị cong vẹo
cột sống
Để có thể quyết định phương pháp
điều trị những trường hợp mắc cong vẹo cột sống, các chuyên gia y tế cần phải
khám xác định rõ mức độ cong vẹo cột sống của bệnh nhân. Ngoài những quan sát
thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân chụp X-quang. Dựa vào phim X-quang, người ta sẽ xác định được độ lớn của góc cong vẹo cột sống (góc Coob).
Tùy theo độ lớn của góc Coob và khả năng tiến triển của nó, bác sĩ sẽ chỉ định
các bài tập phục hồi chức năng hoặc cho mang áo nẹp. Nếu mức cong vẹo cột sống
nặng và tiến triển nhanh, các bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật chỉnh hình.
4. Nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cong vẹo cột sống, bao gồm:
- Tư thế ngồi học không đúng: lệch
vai sang trái hoặc sang phải, cúi đầu quá thấp.
- Học sinh phải ngồi học trong thời
gian quá dài trên những bộ bàn ghế không đúng kích thước
- Học sinh có thói quen mang cặp
một bên mà không đeo cặp trên hai vai.
- Do phải lao động sớm: gánh vác,
gặt hái, bế em hoặc mắc phải một số di chứng của bệnh còi xương, suy dinh
dưỡng, lao cột sống, bại liệt.
5. Ảnh hưởng
Bệnh cong vẹo cột sống không phải
bệnh nguy hiểm, không gây tác hại nghiêm trọng tức thời, tuy nhiên bệnh sẽ ảnh
hưởng rất lớn đến sức khỏe thể chất và tâm thần của một thế hệ trong tương lai.
- Gây lệch trọng tâm cơ thể, làm
học sinh ngồi học không được ngay ngắn, gay cản trở cho việc đọc, viết, căng
thẳng thị giác và làm trí não kém tập trung dẫn đến ảnh hưởng xấu kết quả học
tập.
- Gây ảnh hưởng đến hoạt động của
tim, phổi và sự phát triển của khung xương chậu (đặc biệt đối với em gái sẽ gây
ảnh hưởng đến sinh đẻ khi trưởng thành)
- Cơ thể lệch , bước đi không cân
đối, bước đi không đều ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
6. Biện pháp
phòng tránh:
Bệnh cong vẹo cột sống mang lại ảnh hưởng lớn cho sự phát triển sau này của học sinh, chính vì vậy cần có những biện pháp phòng tránh để học sinh có thể phát triển khỏe mạnh toàn diện. Một số biện pháp phòng tránh bệnh cong vẹo cột sống như sau:
- Bàn ghế học tập cần có kích thước
phù hợp với chiều cao của học sinh đối với từng cấp học khi sử dụng.
- Tạo thói quen ngồi đúng tư thế cho các em. Khi ngồi, hai bàn chân được
đặt ngay ngắn, vững chắc trên sàn, giữa cẳng chân và đùi tạo thành 1 góc tối ưu
là 90o (dao động trong khoảng 75-105o), nên để cạnh
trước của mặt ghế ăn sâu vào cạnh sau mặt bàn 4-6 cm, lưng có thể tựa vào tựa
lưng của ghế để tăng thêm điểm tựa, thân thẳng, đầu và cổ hơi ngả về phía
trước, hai tay để ngay ngắn trên mặt bàn. Nếu không tạo thành thói quen đúng
ngay từ những ngày đầu đi học sau này rất khó sửa chữa, dù bàn ghế phù hợp, các
em vẫn ngồi sai.Tư thế ngồi sai không chỉ gây ra cong vẹo cột sống mà có thể
dẫn đến những rối loạn cơ xương khác và nguy cơ mắc tật cận thị cao.
- Học sinh không mang cặp quá nặng,
trọng lượng cặp sách không nên vượt quá 15% trọng lượng cơ thể.Cặp phải có 2
quai, khi sử dụng học sinh đeo đều hai vai, tránh đeo lệch về 1 phía.
- Lập thời gian biểu cụ thể cho
học tập , vui chơi giải trí, lao động, nghỉ ngơi hợp lý ở trường cũng như ở nhà
sao cho phù hợp với từng lưá tuổi cho từng cấp học. Tăng cường hoạt động vận
động ngoài trời, rèn luyện thể dục thể thao. Đảm bảo thời gian ngủ cần thiết
theo từng lứa tuổi.
- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng
hợp lý, tính đa dạng về giá trị dinh dưỡng của mỗi bữa ăn nhất là các bữa
chính. Đặc biệt cần quan tâm đến các thực phẩm có nhiều can xi và vitamin D,
đây là các yếu tố giúp cho sự phát triển của xương trong giai đoạn phát
triển.
Khám phát hiện cong vẹo cột sống
định kỳ để có thể có cách xử trí và kiến nghị phòng chống kịp thời.Ngoài ra,
việc khám phát hiện cong vẹo cột sống định kỳ còn có tác dụng giúp cho nhà
trường, gia đình và bản thân học sinh quan tâm hơn tới sức khỏe, tích cực tham gia
vào chương trình phòng chống cong vẹo cột sống học đường.
Nguồn thông tin: Khoa YTCC&ATTP